کنگره هزاره شیخ طوسی

کنگره هزاره شیخ طوسی

سخنرانی محمدتقی جعفری در یکی از جلسات کنگره
موضوع بزرگداشت هزارمین سال تولد شیخ طوسی
زمان از ۲۸ اسفند سال ۱۳۴۸ش به‌مدت ۵ روز
مکان مشهد
برگزارکننده دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد
اهداف بررسی آرا و اندیشه‌های شیخ طوسی توسط اندیشمندان داخلی و خارجی
آثار چاپ مجموعه مقالات و سخنرانی‌‌ها در قالب کتاب و جزوه
مرتبط فهرست آثار شیخ طوسیکنگره جهانی هزاره شیخ مفیدکنگره بین‌المللی سید مرتضی علم‌الهدی

کنگره هزاره شیخ طوسی بزرگداشت هزارمین سال تولد شیخ طوسی (۳۸۵ق- ۴۶۰ق) از محدثان و فقهای مشهور شیعه است که در سال ۱۳۴۸ش (دوره پهلوی) در مشهد برگزار شد. در این بزرگداشت، شخصیت، آرا و اندیشه‌های شیخ طوسی توسط اندیشمندان داخلی و خارجی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مجموعه مقالات و سخنرانی‌هایی که در این کنگره ارائه شد، در قالب جزوه و کتاب منتشر گردید.

شیخ طوسی کیست؟

نوشتار اصلی: شیخ طوسی

محمد بن حسن بن علی بن حسن (۳۸۵-۴۶۰ق)، مشهور به شیخ طوسی و شیخ الطائفة (به‌معنای بزرگ قوم یا بزرگ شیعیان)، از مشهورترین محدثان و فقیهان شیعه و نویسنده دو کتاب التهذیب و الاستبصار از کتاب‌های چهارگانه حدیثی شیعه است.

پیشنهاد برگزاری

آقابزرگ تهرانی قبل از فرا رسیدن هزارمین سال میلاد شیخ طوسی، مکاتباتی را با شخصیت‌های علمی آغاز کرد و پیشنهاد برگزاری این بزرگداشت را داد. شورای دانشگاه تهران به این پیشنهاد رأی داد و چون زادگاه شیخ طوسی خراسان بود، برگزاری آن به دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد محول شد. آقابزرگ سپس با همراهی محمدهادی امینی اساس کار را در این موارد پایه‌ریزی کرد:

جمعی از اندیشمندان در کنگره بزرگداشت شیخ طوسی
  • تنظیم فهرست منابع پژوهش درباره نجف و شیخ طوسی.
  • تحقیق و نشر آثار شیخ طوسی، به‌ویژه کتب خطی.
  • نگارش برخی کتاب‌ها درباره نجف و شیخ طوسی.
  • انتشار خبرنامه‌ای ماهانه که اخبار مربوط به این برنامه را گزارش کند.
  • تشکیل کمیته مالی برای تأمین مخارج طرح‌ها.
  • انتخاب شعار و نشان مجلس بزرگداشت.
  • فراخوان برای دانشمندان و ادیبان برای همکاری در این کنگره.

تاریخ برگزاری

کنگره هزاره شیخ طوسی به مدت پنج روز از ۲۸ اسفند سال ۱۳۴۸ش تا ۳ فروردین سال ۱۳۴۹ش مصادف با ۱۱ الی ۱۵ محرم ۱۳۹۰ق در دانشگاه مشهد برگزار گردید. دکتر عبدالله فریار رییس وقت دانشگاه مشهد، ریاست کنگره را بر عهده داشت و محمد واعظ‌زاده خراسانی سردبیری کنگره را عهده‌دار بود. محمدرضا پهلوی، پیامی برای کنگره صادر کرد که مجید راهنما وزیر وقت علوم و آموزش عالی آن را قرائت کرد.

مقالات و سخنرانی‌ها

کنگره شیخ طوسی شامل مقالاتی بود که بخشی از آن قبل از تشکیل کنگره، قسمتی هم به موازات افتتاح و برخی از آن هم در اثنای جلسات کنگره آماده شد. مجموعه نوشته‌ها و نطق‌هایی که به زبان فارسی، عربی و انگلیسی در طول برگزاری کنگره، ارائه شد در اختیار مؤسسات علمی و دانشمندان داخلی و خارجی قرار گرفت و بعدها در قالب جزوات یا کتاب‌هایی مستقل انتشار یافت.

تدوین کتاب‌های هزاره شیخ طوسی

کتاب «هزاره شیخ طوسی» که مجموعه مقاله‌ها و خطابه‌های ایراد شده در کنگره هزاره بود، به کوشش علی دوانی در سال ۱۳۴۹ش توسط انتشارات دارالتبلیغ اسلامی تهران و با همکاری دانشگاه فردوسی مشهد در دو جلد منتشر شد. به گفته دوانی، وی نوشته‌های خودش و آن‌چه از مقالات دیگران جدا کرده بود، کنار گذاشت و مقالات و خطابه‌ها را با انتخاب خویش و تقدیم و تأخر و ترجمه و تلخیص در شش بخش تهیه و تنظیم کرد.
از دیگر کتاب‌هایی که همه سخنرانی‌ها و تحقیقات علمی اعضای کنگره هزاره شیخ طوسی را شامل می‌شد، کتاب سه جلدی «یادنامه شیخ طوسی» بود که با همت محمد واعظ‌زاده خراسانی در سال ۱۳۵۱ش و در انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد به چاپ رسید.
ناصرالدین کمره‌ای هم کتابی با عنوان «کنگره هزاره شیخ طوسی در مشهد مقدس رضوی» که مقاله‌ها و سخنرانی‌های مراسم بزرگداشت را در بر داشت، در چاپخانه حیدری تهران منتشر کرد.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. دوانی، سیری در زندگی شیخ طوسی، ۱۳۶۲ش.
  2. زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی آقابزرگ تهرانی، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۷.
  3. دوانی، هزاره شیخ طوسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۹و۲۰.
  4. زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی آقابزرگ تهرانی، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۸.
  5. دوانی، هزاره شیخ طوسی، ۱۳۸۶ش، ص۱۹و۲۰.
  6. تشید، هزاره یا قرن دهم از تولد شیخ طوسی، ۱۳۴۹ش.
  7. دوانی، هزاره شیخ طوسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۴.
  8. دوانی، هزاره شیخ طوسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۳.
  9. دوانی، هزاره شیخ طوسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۴.
  10. ؛ بنیاد محقق طباطبایی.
  11. ؛ بنیاد محقق طباطبایی.

منابع

  • زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی آقابزرگ تهرانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۷ش.
  • دوانی، علی، هزاره شیخ طوسی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۶ش.
  • تشید، علی‌اکبر، هزاره یا قرن دهم از تولد شیخ طوسی (نقل از روزنامه ندای حق)، مجله تاریخ اسلام، اردیبهشت ۱۳۴۹ش، شماره ۲۹.
  • یادنامه شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، بنیاد محقق طباطبایی.
  • دوانی، علی، سیری در زندگی شیخ طوسی، هزاره شیخ طوسی، تهران، مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر، ۱۳۶۲ش.